İster yeni başlayan bir girişimci ister uzun süredir piyasa içinde olan bir işletme olun, finansal anlamda geleceğinizi yönetmek ve başınızın daha az ağrımasını istiyorsanız en öncelikli dikkat etmeniz gereken konu nakit akışıdır.

Pek çok iyi fikirle veya ürünle yola çıkan kişiler bir süre sonra kendilerini kara kara düşünürken ve nerede hata yaptıklarını sorgularken bulabilirler.Çoğunlukla bunun en bilindik temel sebebi  nakit akışlarında yaşadıkları sorundur. Nakit akışını dengeleyemeyen,yönetemeyen işletmeler sorun yaşamaya mahkum olurlar.

İş yaşamım boyunca bu nedenden dolayı uçurumun eşiğine gelen ve maalesef toparlanma şansı bulamadan yok olan pek çok vak’aya şahit oldum.Burada işletmenin ne kadar büyük veya küçük olduğunun bir önemi yoktur. Konu tamamı ile finansal yönetim konusudur.

Birkaç benzetme yapmak gerekirse, nakit akışı işletmenin damarlarında akan kan gibidir ve bedenin gelişip büyümesi için kritik seviyede önem taşır. Diğer bir benzetmeyi havuz üzerinden yaparsak; bir havuzun sürekli dolu ve temiz kalabilmesi için gelen temiz suyun ve çıkan kirli suyun devir daiminin iyi yönetilmesi gerekir.

Basit bir mantıkla hareket edersek; nakit çıkışı nakit girişinden fazla olan bir firmanın uzun dönem işlerini yürüteceğini beklemek sadece hayal kurmak anlamına gelir.

İstisnasız tüm işletmeler için nakit kraldır ve nakit akışını yönetmek birinci önceliktir.

Peki neden nakit akış sıkıntısı yaşanır ? Tabi ki bunun değişken pek çok nedeni olabilir. Ancak en genel nedeni şudur :İşletmelerin gelecekteki gelir ve giderlerini tahmin edememeleri ve bunu kontrol edecek bir takip sistemi kurmamalarıdır.

Bunun en temel alt nedenleri (mazeretleri) ise ya konuyu bilmemeleri ya da tahminleme (öngörü) için gereken zaman ve enerjiyi harcamamalarıdır diyebilirim.

Özellikle yeni bir girişimci iseniz doğru tahminleme yapabilmeniz için günlük olan aktiviteleri takip etmeniz kritik önem taşır.Bu günlük takip belirli bir süre sonra size tecrübe kazandıracak ,işin dalgalanmaları ve dinamiklerinin nasıl etkilediğini daha iyi anlayıp daha geniş aralıktan (haftalık ,aylık) ve pencereden (mikro,makro) bakmaya başlayabilirsiniz.

Tahminlemeyi yapmayan iş sahipleri pek çok kötü sürprize açık şekilde işletmelerini risklerin kucağına bırakmış olur.

Bir işletme faaliyet göstermeye başladığı ilk gün kendisini bir mali ödeme sisteminin içine sokmuş olur. İşletmenin devamlılığı için ürün,hizmet ,hammadde satın aldığı tedarikçilerine, çalışanlarına maaşları yatırmak ve vergilerini zamanında ödemek durumundadır.Dolayısı ile bunu yapabilmesi için de gelirlerini ve alacakların tahsilatını yakından takip etmesi zorunludur. Herhangi bir şekilde  işinizi durdurmadan çalıştırmaya devam edebilmeniz için nakit akışını çok yakından takip etmelisiniz.

Bu yönetimde yaşanacak ufakta olsa bir boşluk ciddi olumsuz sonuçların doğmasına neden olabilir.

Aşağıda nakit akışınızı sağlamlaştıracağına inandığım temel bazı ipuçlarını  görebilirsiniz.

1.Bütçe Yapın

İşletme sahipleri veya yöneticileri nakit girdi ve çıktısını öngörebilmeli ,en doğru tahminlemeyi yapabilmelidir.

Burada gelir kalemlerinin ayrı ayrı ne olabileceğinden tutun, müşterileriniz ve tedarikçilerinizle yaptığınız anlaşmaların etkilerine, içinde bulunduğunuz piyasa dinamiklerinden, sezonsallığa ve genel makro ekonomik değişkenlere kadar pek çok farklı parametreyi göz önünde bulundurmanız gerekir.İçinde olduğunuz sektörün ve rekabetin farklı etkilerini de mutlaka bu bütçeyi oluştururken göz önünde bulundurun.

Benzer bir biçimde ödemeler ve diğer işletme maliyetlerini de öngörmek ve bütçelemek önemlidir.Bunu yaparken tedarik edilecek bir ekipman veya yatırımın zamanlaması, ürün hammadde maliyetleri ve tedarik maliyetleri iniş çıkışları gibi değişkenlerin maliyetlerinizi nasıl etkileyeceğine dikkat edin.Bunun haricinde bütçenizin içinde çalışanlara yapılacak maaş ödemeleri,artışları, vergiler ve diğer ödenmesi gereken giderler de dahil olmalıdır.Eğer elinizde halihazırda hazırladığınız bir bütçe yok ise mutlaka zaman kaybetmeden destek alarak bunu yapmalısınız.

2.Sonuçları yakından takip edin

Bütçeyi takip etmek özellikle yeni bir işletme iseniz arada bir göz atılan bir aksiyon olmamalıdır.Her ay, hatta her hafta kontrol edilmelidir.Gerçekleşen nakit girişi ve çıkışı rakamları ile bütçede öngörülen rakamlar mutlaka karşılaştırılmalıdır.Bunu mümkünse bir sistem ile değil ise basit Excel dosyası yardımıyla manuel olarak yapıyor olmalısınız.

Eğer nakit girişi tahminlenen bütçeden az ise bu farkın nereden kaynaklandığını acil olarak anlayın ve aksiyon alın.

Ya da diğer açıdan nakit çıkışı tahminden fazla ise bu da aynı şekilde önemlidir ve aksiyon almayı gerektirir.

Bütçe farklılıklarının nereden kaynaklandığını ancak tespit edince doğru aksiyonu alabilirsiniz. Bu aksiyon gerekirse bütçe üzerinde veya iş planları üzerinde veya her ikisi üzerinde de olabilir.

Unutmayın! Kontrolsüz güç güç değildir!

3-Bir B Planınız olsun

Zaman ve enerji harcayıpta bütçe yapan işletme sahipleri bazen beklenmedik sürprizler ile de karşılaşabilir.Bu kötü sürprizler mevcut düzeni ve gidişatı olumsuz etkileyebilir. Bu tür zamanlarda herşey normale dönene kadar yedek bir nakiti rezervinizde tutmanızda fayda vardır.

İstenmeyen bu durumla karşılaşıldığında banka kredisi çekmek veya eş dosttan destek istemek ilk akla gelen çözümler olabilir.Ancak yine de işletme sahiplerinin dikkatlice bir B Planı oluşturmaları gerekir.

Sebebi basittir.Zora düştüğünüzde ödeme dengeniz sarsılabilir ve bankaların gözünde kredibiliteniz düşebilir dolayısı ile kredi almanız zorlaşabilir.Ya da daha ucuza kredi alabilecekken daha fazla ödemek durumunda kalabilirsiniz. Diğer yandan önemli bir projenin ortasında bu duruma yakalanıp önemli bir fırsatı kaçırıyor da olabilirsiniz.

Özetle nakit paraya ne zaman ihtiyaç duyacağınız belli olmaz.Mutlaka bir B Planınız ve rezerviniz olmalıdır.

4- Zamanlamaya dikkat edin

Nakit akışını yönetmenin kilit noktalarından biri giriş ve çıkışların zamanlamasını kontrol etmekten geçer. Dolayısı ile alacaklarınızın vadesini takip etmeniz ve faturalandırma zamanlaması bu açıdan çok büyük önem taşır.

Ödemelerin vade takibi ve kesilen faturaya bağlı alacakların takibi iyi yönetilmediği taktirde yine nakit akış dengesini bozabilir.

Bu düzeni sağlamanın en temel başlangıç adımı hizmet veya ürün sağlanan müşteriye faturayı olabildiği kadar çabuk kesip ulaştırmaktır. Geç kesilen ve giden faturalar doğal olarak alacakların geç tahsilat yapılması ile sonuçlanacaktır.

Diğer adım ise yaptığınız alım ve harcamalar nedeni ile size kesilen fatura tarihlerini baz alarak alacakların ödeme vadeleri takip etmektir.

Kilit cümle “Faturayı zaman kaybetmeden kes , ödemeleri zamanında yap”tır.

Her işletme bu takip disiplinini kurmak zorundadır.Bu takip sistemini bugünün teknolojisinde digital olarak yapabilir ancak bu imkanınız yoksa yine basit excel tabloları ve manuel takip ile sağlayabilirsiniz.

5- Ödemeden önce satın ve tahsil edin

Dinamik , hızlı tüketilen ürünlerin satıldığı bir sektör içinde iseniz, vade ve maliyet konuları zaman zaman ilişkili olarak anlaşma haricinde önünüze gelebilir.

Mal veya hizmeti satan kişi ödeme vadesini düşürmek için size ek bir iskonto teklifi ile gelebilir veya siz iskonto isteyebilirsiniz. Örneğin “Vadeyi 30 günden 10 güne indirirseniz size %5 fatura üzerinden iskonto yaparım.Ne dersiniz? ” gibi.

Bu ve benzeri tekliflerin işletmenizin nakit ödeme dengesini ne derece bozup bozmadığına dikkat edin diğer yandan da 5% iskontonun gerçekten bir fırsat mı değil mi olduğunu hesaplayıp anlayın.

“Önce sattığınız ürünün,hizmetin tahsilatını yapıp, sonra tedarikçinize ödeyebileceğiniz bir model kurmaya dikkat edin.”

Eğer bu prensibi işletmenizin genlerine aşılayabilirseniz nakit akışınız çok daha sağlıklı olacaktır.

Bunun için mevcut anlaşmalarınıza ve gerçekleşen sonuçlara detaylı bakmanızda fayda var. Belki de 60 gün vadeli alım yaptığınız bir ürünü ortalama 90 günde satıp tahsil ediyor olabilirsiniz.

Bu önerdiğim 5 madde haricinde tabi ki arkada çok daha fazla detaylar mevcuttur ve farklı takip yöntemleri mümkündür.Ancak nakit akışında halihazırda sıkıntı yaşıyorsanız ve nedenini bilmiyorsanız veya yeni bir girişimci iseniz bu noktalara dikkat ederek işe koyulmaya başlayabilirsiniz.

Sorularınızı murat@smartcare.com.tr adresinden benimle paylaşabilirsiniz.

Saygılarımla
Murat Bektaşlar
SmartCare